Kaart (cartografie) - Bologna (stad) (Bologna)

Bologna (uitspraak: Bolónja, [boˈloɲːa]), of ook wel Bologne, is een Italiaanse stad met 394.463 inwoners (2020), gelegen in Noord-Italië. De stad is de hoofdstad van de gelijknamige metropolitane stadsregio en van de regio Emilia-Romagna. Vóór de oprichting van de metropolitane stad op 1 januari 2015 was ze de hoofdstad van de provincie Bologna. De stad ligt aan de voet van de Apennijnen en tussen de rivieren de Reno en de Savena.

Bologna is qua inwonersaantal de zevende stad van Italië en het hart van een van de agglomeraties in dat land. De totale omvang van de metropool ligt om en nabij de 1 miljoen inwoners. De telling is gebaseerd op de agglomeratie Bologna–Modena, twee metropolen die bijna aaneengesloten zijn. De Universiteit van Bologna is met haar oprichting in 1088 de oudste universiteit van Europa. Daarnaast staat de stad bekend om zijn grote, grotendeels bewaard gebleven historisch centrum, ondanks de verstedelijking aan het eind van de 19e eeuw en de Tweede Wereldoorlog. Dit is mede te danken aan de renovatie aan het eind van de jaren 60.

De stad heeft enkele bijnamen: "la rossa" ("de rode", wegens de vele rode bakstenen gebouwen in het historisch centrum, volgens sommigen ook wegens de vanouds socialistische signatuur), "la dotta" ("de geleerde", een verwijzing naar de vooraanstaande universiteit) en "la grassa" ("de vette", gezien de culinaire cultuur) en "la turrita" ("de getorende", vanwege de torens in het centrum). De worst mortadella en de Bolognesesaus hebben hun oorsprong in Bologna.

Bologna was in 2000 de ‘culturele hoofdstad van Europa’ en in 2006 de ‘muzikale hoofdstad van Europa’ en is sindsdien een UNESCO City of Music. De stad was geselecteerd om mee te doen aan de Wereldtentoonstelling in Shanghai in 2010 als een van de 45 geselecteerde steden in de wereld.

De eerste sporen van beschaving op de plek van deze stad stammen uit de 9e eeuw v.Chr.. De dorpen hoorden tot de Villanovacultuur. Vanaf 7e tot 6e eeuw v.Chr. werd de stad gesticht door de Etrusken die deze Felsina noemden. In de 4e eeuw v.Chr. werd de stad ingenomen door de Gallische stam de Boii. In 196 v.Chr. werd het een Romeinse stad met de naam Bonōnia.

Na de Val van het West-Romeinse Rijk werd de Bologna een voorpost van het exarchaat Ravenna, het Byzantijnse deel van Noord-Italië. De stad werd meermaals geplunderd door de Goten en in deze tijd zou onder leiding van de bisschop, Petronius van Bologna, de stad herbouwd zijn. Hij liet ook de Santo Stefanobasiliek bouwen en zou later de beschermheilige van de stad worden.

In de middeleeuwen fungeerde Bologna als een vrije stad (gedurende meer dan een eeuw was ze qua bevolkingsomvang de vijfde stad van Europa). Vervolgens maakte ze eeuwenlang deel uit van de Kerkelijke Staat. In 1530 werd Karel V er tot keizer gekroond. De stad werd in 1859 ingelijfd bij het koninkrijk Piemont, de voorloper van Italië. In de elfde en twaalfde eeuw werd de stad volgebouwd met torens en rond 1200 zou de stad er zo’n 180 omvatten. De reden dat deze gebouwd werden is niet helemaal duidelijk. Mogelijk liet elke rijke familie een toren bouwen om elkaar te imponeren. Een andere reden kan de strijd tussen de Ghibellijnen en de Welfen geweest zijn of de Investituurstrijd waarbij de verschillende families partij kozen. Als de strijd oplaaide verschansten zij zich in hun torens. In de straten werden dan bloedige vetes uitgevochten en vanuit de torens schoten ze met pijl en boog op elkaar. De Italiaanse stad San Gimignano kende in deze tijd een zelfde verschijnsel. De meeste torens werden in de dertiende eeuw weer afgebroken. Een klein deel zou langer blijven bestaan en allerlei functies krijgen. Tegenwoordig zijn er nog vierentwintig over waarvan de naast elkaar staande Asinelli (97 m) en de Garisenda (48 m) het bekendst zijn.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad een belangrijk industrieel centrum en tegelijkertijd een belangrijk bolwerk van de Italiaanse Communistische Partij. Op 2 augustus 1980 werd Bologna opgeschrikt door een terroristische aanslag in het treinstation van de stad: de zwaarste naoorlogse aanslag in de Italiaanse geschiedenis.